Zvirimwa zvinodya Ivo vane mukurumbira kwazvo nehunhu hwavo hukuru: vanodya nyama. Izvo zvirimwa izvo anenge munhu wese anoda kuona imwe nguva muhupenyu hwavo, sezvo zvisina kujairika kuti muti udye pane chimwe chinhu chisiri mvura.
Asi zvirokwazvo, pane imwe nguva, shanduko uye kuvandudzwa kwezvinhu zvipenyu zvakasikwa iyo inoda kudya nyama. Zvirimwa zvinodya nyama zvakawana sei kuravira kwenyama?
Jug diki
Jagi diki chirimwa chinodya. Inokura muSouth Australia. Iyi simiti ine nzira yakasarudzika yekudyisa. Kutenda kunhuwirira kunonaka kwekita yayo, inokwezva zvipembenene. Kana kamwe kachipembenene ikamhara pairi, inoshandisa vase chimiro chemashizha ayo kuvabata. Tumbuyu tunoedza kutiza tadzokororazve, asi mikana yadzo inoderera sezvo, nekuwedzera, maenzayimu ekugaya echirimwa vichiri kuora mhuka uye kuidzikisa. Aya maenzayimu ekugaya anoshandura mhuka kuita zvinovaka muviri zvinodiwa nemuti kuzvidyisa.
Iyi nzira yekudyisa ndeyekuda kuziva uye yakasiyana nezvimwe zvinomera. Asi panguva ipi yavakagadzira kuravira kwavo nyama? Kune zvidzidzo nekuda kwekuteedzana kwemageneti ayo anotibvumidza kuti tizive kuti izvi uye nemamwe marudzi ezvirimwa zvinodya vakagadzira kuravira nyama.
Jug diki rine zita rayo resainzi rinozivikanwa se Cephalotus follicularis uye zvinoita sekudaro Charles Darwin haana kuzviwana parwendo rwake. Darwin akaenda kunzvimbo imwechete yeAustralia uko chirimwa ichi chinokura, uye zvakadaro haana kuchiona, nekuti, pabasa rake pazvirimwa zvinokanganisa, haana kutaura mhando iyi. Izvi hazvireve kuti Darwin haana kusangana nemiti inodya nyama. Muchokwadi, inotsanangura zvimwe zvakawanda zvinomera zvine hunhu hwakadai.
Nutrients inodiwa kumiti iyi
Panguva iyoyo, Darwin akatozviti kudya uku kusinganzwisisike uye kwakasarudzika kwemiriwo iyi zano rekurarama munzvimbo dzine hukasha. Akauya zvakare kuzopa humbowo hwekuti zvirimwa izvi zvinowana zvinovaka muviri zvakanyanya uye kazhinji kubva kunyama yemhuka kwete kubva muvhu kuburikidza nemidzi yazvo.
Isu tinofanirwa kuziva kuti izvi zvinomera, kunyangwe zvichidya nyama, zvinogona kuzviita nenzira yechinyakare. Zvirimwa zvisingasviki mumakondinendi matatu zvakafamba nenzira imwechete yekushanduka. Izvo zvakakosha zvinovaka muviri zvavanoda kuti vararame uye izvo zvavanonyanya kuwana iyo nitrogen uye phosphorus. Iyi ndiyo mhinduro inowanzoitwa nemiti kubva muvhu rakanyanya. Ndokunge, izvo zvirimwa zvinotarisa mukutora nitrogen uye phosphorus zvakanyanya, zvinowanzo gara mune yakaderera nitrogen uye isina ivhu ivhu.
Chirimwa chine peculiarity yekuti nepo chikamu chemashizha acho chakati sandarara uye chine chinangwa chetsika chephotosynthesis, mamwe akaumbwa kuti aumbe jagi rinokwezva, rinoteya, rinogaya uye rinotora zvipembenene. Uku huviri kwakaita kuti zvibvire kuenzanisa kutaura kwemajini mune mamwe mashizha uye mune mamwe.
Mawaniro avakaita kuravira nyama
Kuongorora kwakasiyana siyana kwakaitwa kutsanangura chokwadi ichi. Yakave yakawanikwa mukutsvaga kwakaburitswa muna Zvisikwa Ecology & Evolution Chikonzero cheizvi. Zvinotaridza kuti boka remapuroteni rakapindira mukuzvidzivirira kwechirongo chemushonga pakurwisa utachiona kana kubata nekushushikana kwezvirimwa, ikozvino rakazvipira kugadzira enzyme yekugaya.
Imwe yemakemikari ekutanga anoshanda mune iyi mhando yekugaya basa is chitinase. Iyi enzyme inokonzeresa kuputsa chitin yeiyo exoskeleton yezvipembenene. Imwe enzyme iyo inokubatsira iwe kutora iyo phosphorus inobira avo vawirwa napo phosphatase. Sezvandambotaura, iyi ndiyo nzira yekupindura yeavo zvirimwa izvo zvinokwanisa kurarama muvhu risina hurombo. Nekufamba kwenguva, zvirimwa izvi zvakagadzira mashandiro ekuwana nitrogen uye phosphorus kubva kuzvipembenene, nekuti muvhu rakashata vaisakwanisa kurarama zvakanaka.