Chimwe chezvinhu zvakakosha izvo zvinodzora iyo ecological muyero weiyo ecosystem ndiyo chikafu chewebhu. Iyo inozivikanwawo sewebhu yezvokudya. Iyo seti yekudyidzana kwekudya pakati pezvisikwa zvipenyu zvinoumba ecosystem. Iyo webhu yezvikafu inoumbwa nekunetseka pakati pekuburitswa kwemaketani ezvokudya akawanda anoenda kubva kumugadziri kuenda kumutengi wekupedzisira. Inogona kupfupikiswa seyakateedzana, asi zvinozonetsa patinoongorora nzvimbo dzakasiyana dzepiramidhi.
Mune ino chinyorwa tichaenda kukuudza zvese zvaunoda kuti uzive nezve chikafu chewebhu uye kukosha kwayo pachiyero chemagariro.
Chii chinonzi webhu yekudya
Tiri kutaura nezve seti yekudyidzana kwekudya kunoitika pakati pezvisikwa zvipenyu zvinoumba ecosystem. Ichi chikafu chewebhu chinoumbwa nekupindirana kwezvakawanda zvakasiyana zvese chikafu, mwero wehupenyu. Iwo trophic maratidziro haana kuvhurika asi ari kuumba akavharwa macircuit uko zvese zvipenyu zvinopedzisira zvave chikafu cheimwe. Nenzira iyi, hapana mhando yehupenyu huri chisiri chikafu mune chero chikamu chehupenyu hwake cheumwe. Kunyangwe dzimwe mhuka dziri munzvimbo yepamusoro yezvikara, pakupedzisira vanozopedzisira vave chikafu chevanoora uye zvinokanganisa izvo zvinopedzisa kusanganisa zvinovaka muviri zvavo mumuviri.
Isu tinoziva kuti mukati meiyo trophic webhu mune akasiyana mazinga etropiki. Yekutanga ndeye iyo inoumbwa nevagadziri uye ndevaya vari mukutungamira kwekuunza simba uye zvine basa kune iyo yese system. Izvo zvinowanzoitwa kuburikidza neyakaitwa photosynthesis kana chemosynthesis. Vagadziri vese ava vanoshanda sechikafu cheavo vanozivikanwa sevatengi vekutanga. Vatengi vekutanga vanongopa chete vaburitsi. Panguva imwe, ava vatengi vekutanga chikafu chevatengi vechipiri. Chepfu yekuoma kunzwisisa kuripo mune ecosystem kunogona kuratidza mamwe matanho evatengi.
Iwo maratidziro ari kuramba achiomarara sezvo paine zviyero zvakasiyana zvezvinhu zvipenyu zvinodya mhuka, zvirimwa uye fungi. Zvese izvi zvisikwa zvinogona kutora nhanho dzakasiyana dzedutu chero nguva ipi. Kazhinji kutaura, tinogona kuwana mhando dzakasiyana dzewebhu webhu mune akasiyana epamoyo masystem. Iva nzvimbo dzepanyika uye dzemumvura dzemvura uye mukati memvura, mvura yakachena uye yegungwa.
Kudya webhu mazinga
Tichaongorora kuti ndeapi makuru matanho ewebhu webhu. Icho chiri pamusoro pehutongi mune yega yega node yewebhu webhu kutanga kubva kune vekutanga vagadziri. Yekutanga trophic nhanho ndeye yevagadziri vanoteverwa nemhando dzakasiyana dzematanho evatengi. Chekupedzisira, kune wekupedzisira mutengi uyo anoumbwa neanokanganisa uye ekuparadza aine rimwe basa.
Kunyangwe iyo webhu yekudya nematanho ayo achiwanzomiririrwa sewebhu hierarchical, iri yechitatu-mativi uye isina muganho webhu. Uye ndezvekuti zvichienderana nekudyidzana kuripo pakati pezvisikwa zvinoumba ecosystem, iyi network inogona kuomarara kwazvo. Vatengi vekumusoro-soro vachadyiwa neanokanganisa uye ekuparadza uye izvi nevamwe vanoora. Mukupedzisira ivo vanozobatanidzwazve neimwe nzira kana imwe kune network nevekutanga vagadziri. Nenzira iyi, kutenderera kwakavharwa.
Chimwe chezvinhu zvakakosha izvo zvinofanirwa kutariswa muwebhu rezvekudya kuyerera kwesimba nenyaya. Isu tinoziva kuti ecosystem inoumbwa nekubatana kwakaomarara kweese maabiootic uye biotic zvinhu. Chekutanga ndeava vasina hupenyu uye chechipiri avo vasina. Isu tinoreva zvinhu zveabiootic senge mamiriro ekunze, ivhu, mvura nemhepo uye biotic zvinhu, zvipenyu.
Muzvose izvi zvisikwa uye nehurongwa mune zvakajairika nyaya uye simba simba, kuve iyo sosi uye yekutanga kune ese ezuva radiation.
Varimi vekutanga
Izvo zvese izvo zvipenyu izvo zvinokwanisa kuwana simba razvo kubva kuzvinhu zvisina kujairika. Aya masosi anogona kunge achibva kune rezuva simba kana zvimwe zvisina kujairika zvemakemikari zvinhu. Kunyangwe simba rezuva risingakwanise kushandiswa nezvose zvipenyu, izvo zvinofungidzirwa seanototrophic zvipenyu zvinogona kuzviisa uye nekuzvishandura kuita mamwe marudzi esimba rinowanikwa. Iyi shanduko yesimba inozivikanwa seyphotosynthesis kana chemosynthesis. Huru hutachiona hwe autotrophic huripo mu ecosystems zvirimwa, algae, uye photosynthetic bacteria. Zvese izvi zvipenyu zvinoita chikamu chekutanga checheni yekudya.
Kune rimwe divi isu tine chemotrophs. Izvi zvipenyu izvo zvinokwanisa kuwana simba kubva kune oxidation yemakemikari akasiyana siyana. Ivo havadi chiedza chezuva seyakanyanya sosi yesimba asi panzvimbo pezvo vanoshandisa simba remakemikari.
Vatengi vekutanga
Ndidzo dzinonzi heterotrophic zvipenyu. Izvi zvinoreva kuti ivo havakwanise kuburitsa chikafu vega. Ivo vanofanirwa kufudza zvakanyanya kubva kune vekutanga vagadziri. Vatengi ava vanokomberedzwa nemhando yavo yekudya uye vanozivikanwa sevanodya zvipuka. Sezvo zvisiri zvese zvimiro zvezvirimwa zvinogona kuve nyore Niger, zvimwe zvipenyu zvakagadzira kugona kudya mbeu nemichero ine nyama. Mishonga yemakwenzi yakakwanisa kuchinjika kugaya matukosi ane michero yemiti. Kugaya matishu aya vanoshandisa maitiro anozivikanwa sekuvirisa.
Omnivores zvakare chikamu chevatangi vekutanga, vechipiri uye vepamusoro. Izvo zvipuka zvinogona kumedza chikafu chemuti, mhuka, fungus kana mabhakitiriya mavambo. Muchikamu ichi chezvisikwa munhu anosanganisirwa. Chimwe chezvinhu zvinoita kuti zvinyanye kuoma kunzwisisa chikafu chewebhu ndiko kuvapo kwemamivores.
Vatengi vechipiri
Idzo ndidzo zvipenyu zveheterotrophic izvo zvinofanirwa kunanga zvakananga vatengi vepakutanga sezvo vasingakwanise kudya vagadziri Kazhinji nyama dzinodya nyama dzinogona kumedza matishu anoumba miviri yevatengi vekutanga inosanganisirwa. Kune mhando dzakasiyana dzevatengi vechipiri matiri tine zvikara zvidiki, zvinomera zvinokanganisa, nezvimwe.
Mazinga eiyo webhu yekudya: zvikara zvepamusoro
Ivo vanodya kune vese vekutanga uye vechipiri vatengi. Muchiitiko che omnivores, ivo vanogona zvakare kusanganisa varimi vekutanga zvakananga mukudya kwavo. Ivo vanozivikanwa sevanonyanya mhuka. Chekupedzisira, isu tine vanokanganisa uye zvipembenene. Izvi zvine basa rekupa kudya kune zvitunha zvemamwe mhuka dzakavhimwa kana dzakafa zvakasikwa. Nenzira iyi kutenderera kwakavharwa uye simba uye chinhu zvinogadzirwa zvakare muvatangi vekutanga.
Ndinovimba kuti neruzivo urwu unogona kudzidza zvakawanda nezvewekudya webhu uye nehunhu hwayo.