Nyika yedu inogara yakatarisana nezvakasiyana-siyana matambudziko ezvakatipoteredza. Zvizhinji zvacho zvinobva mukunyanya kushandiswa kwezvinhu zvakasikwa pamwero unokurumidza zvikuru zvokuti hazvigoni kuvandudzwa nokumhanya kwakafanana. Zvese izvi zvinosanganisira kushatiswa kwenharaunda nekuda kwekudyiwa zvisina kunaka kwevanhu. Kushandiswa kwevanhu kunobva pakutorwa kwezvigadzirwa zvinopfuura simba redu rekuvandudza.
Muchinyorwa chino tichakuudza pamusoro pematambudziko akasiyana-siyana ezvakatipoteredza anotarisana nepasi redu uye kuti chii chakakomba migumisiro yawo.
Matambudziko ezvakatipoteredza
Kuchinja kwemamiriro ekunze uye kusvibiswa kwemhepo
Nyika yakatarisana nekushanduka kwemamiriro ekunze nekuti tembiricha iri kuramba ichikwira nekukwira, uye izvi zvinokurumidzirwa nekuda kwemabasa evanhu, ndiko kuti, takadzinga vanhu uye kuwedzera kubudiswa kwegasi rinopisa.
Kutarisana nazvo kunoda kuzvipira kwenyika yose, umo nyika dzose dzinofanira kuderedza kubudiswa kwemagasi egreenhouse mumhepo. Kune izvi, zvinodikanwa kubheja pane simba rinodzokororwa, zvifambiso zveveruzhinji uye mota dzinoshandisa simba rakachena, uye kupasisa mitemo inodzora kuburitswa kubva kuindasitiri.
Kusvibiswa kwemhepo, ndiko kuti, kuvapo kwezvinosvibisa mumhepo, kune zvikonzero zvose zvakasikwa uye zvinokonzerwa nevanhu. Zvinhu zvikuru zvinokonzera kusvibiswa kwemhepo ndezvi: migodhi yekushandiswa kwemakemikari zvigadzirwa uye inorema michina inodiwa pakukura kwayo, kutemwa kwemasango, kuwedzera kwekufambisa kune chekuita nekupiswa kwefossil fuels, moto uye kushandiswa kwemishonga yezvipembenene mukurima.
Kuzvideredza, matanho akadai sekusimudzira zvifambiso zveveruzhinji, kushandisa mafuta ezvicherwa zvine hungwaru, kuvaka nzvimbo dzakasvibira kana kuderedza kushandiswa kunogona kutorwa kuderedza kugadzirwa kwemarara.
Acid mvura uye kuparadzwa kwemasango
Acid mvura kunaya kunoumbwa nemvura uye tsvina ine muchetura, kunyanya asidhi inobva mumotokari, maindasitiri kana mamwe marudzi emuchina. Kuti izvi zvisaitike, zvinodikanwa kudzora kusvibiswa kwemhepo, kuvhara maindasitiri asingaenderane uye kuderedza sarufa yemukati yemafuta kana kusimudzira nekudyara musimba rinodzokororwa.
FAO (Food and Agriculture Organisation of the United Nations) inosarudza kuti ndedzipi nyika dziri muSouth America neAfrica ivo vanonyanya kukanganiswa nekuparadzwa kwemasango nekuda kwekurima kusingagoneki uye kushandiswa kwehuni zvakanyanya. Kunyange zvazvo chikamu chemoto wemasango wakaderera, ndiwo uri kukonzerawo kurasikirwa kwezviuru zvemiti munzvimbo dzakasiyana-siyana dzepasi gore negore.
Kusvibiswa kwevhu uye kusvibiswa
Kana ivhu radzikira, rinorasikirwa nehunhu hwaro nemakemikari, saka harichakwanisa kupa masevhisi akadai sekurima kana ecosystem masevhisi. Zvikonzero zvekuparara kwevhu zvinokonzerwa nezvikonzero zvakasiyana: kutema miti kwakasimba, kurima kwakakura, kufudza kwemafuro, kupisa masango, kuvaka zviwanikwa zvemvura kana kushandiswa zvakanyanya.
Mhinduro yekudzivisa kana kuderedza dambudziko iri kushandisa mitemo yezvakatipoteredza inodzora kushandiswa kwevhu. Kushandiswa kwemichina yekurima inokuvadza (kushandiswa kwemishonga yezvipembenene, mishonga yezvipembenene nefetereza kana tsvina yetsvina kana nzizi dzinosvibisa), kuraswa kwemarara mumaguta, kuvaka zvivakwa, migodhi, maindasitiri, zvipfuyo netsvina ndizvo zvinonyanya kukonzera.
Kushandiswa kwetekinoroji yekurima inokuvadza (kushandiswa kwemishonga yezvipembenene, mishonga yezvipembenene nefetereza kana tsvina kana nzizi dzakasvibiswa), kuraswa kwemarara emumaguta, kuvaka zvivakwa, migodhi, indasitiri, zvipfuyo netsvina ndizvo zvikonzero zvinowanzoitika mhando dzekusvibiswa kwevhu.
Kusvibiswa uku kunogona kuderedzwa kuburikidza nemhinduro dzakadai se kuronga kwemadhorobha kwakanaka, kudzokorodza uye kusarasa tsvina munzvimbo, kurambidzwa kwenzvimbo dzeutsanana zvisiri pamutemo uye kudzikamisa migodhi nekuraswa kwemarara mumaindasitiri.
Matambudziko ezvakatipoteredza munzvimbo dzemumaguta
Kutarisira tsvina uye kushaikwa kwekugadzirisa zvakare
Kuwanda uye mararamiro evatengi vakasimwa ari kukonzera kuwedzera kwekugadzirwa kwemarara uye, naizvozvo, kuwedzera kwekushandiswa kwezvinhu zvakasikwa zvinotyisidzirwa nekuderera. Kuti izvi zvisaitike, zvinodikanwa kudzidzisa uye simbisa hupfumi hwedenderedzwa kuburikidza nezviitwa zvakaita sekudzikisa, kudzokorodza kana kushandisa zvakare.
Kunyange zvazvo munyika dzakawanda, kunyanya munyika dzakabudirira, kana kutarirwa kwemarara kuchiitwa uye kune masangano ekubviswa kwayo. Kunewo nyika dzakawanda dzisingashandisi zvakare. Pamusoro pekuwedzera kutorwa kwezviwanikwa zvitsva, kushaikwa kwekudzokorora kunokonzera kuunganidzwa kwemarara akawanda mumarara. Panyaya yekushomeka kwemarara, zvakakosha kuti vanhu vazive nekudzidzisa veruzhinji, asi hurumende inofanirwa kuzvipirawo kuitira kuti marara afambiswe zvakanaka.
Kushandiswa kwepurasitiki uye ecological tsoka
Vakagadzira tsika inoraswa kwatiri uye vanotipa mararamiro akasununguka, ayo anonyanya kuzivikanwa muzvigadzirwa zvepurasitiki. Gungwa ndiro rinonyanya kukanganiswa nekugadzirwa kwepurasitiki, nokuti tsvina iyi inozopedzisira yasvika kugungwa, inokanganisa hutano hwemarudzi emvura uye gare gare hutano hwemarudzi epasi, kusanganisira isu. Mhinduro yacho inofanira kunge iri yekuderedza kushandiswa kwepurasitiki uye kuwana mamwe marudzi ekuputira ayo ane ushamwari hwezvakatipoteredza.
Iyo ecological footprint chiratidzo chezvakatipoteredza, icho chinoreva kukanganisa kwemunhu pane zvakatipoteredza, zvichiratidza kuti inzvimbo yakawanda yekugadzira yavanoda kuburitsa zviwanikwa zvinoshandiswa uye kuwana tsvina inogadzirwa. Kushandisa zvisina basa uye kudyidzana kwepasirese kunoreva kuti nharaunda yepasirese neyemunhu ecological tsoka iri kuwedzera.
Matambudziko ezvakatipoteredza padanho rezvipenyu
Ecosystem yadzikira nekuda kweshanduko yayakaita, ingave yekurima, zvipfuyo, kuwedzera kwenzvimbo dzemaguta, kuisirwa maindasitiri, kushandiswa zvakanyanya kwemhoteredzo yechisikigo, kana kuita sekuuya kwemarudzi asiri emunyika, kuvhima zvisiri pamutemo. Kusvibiswa nemamwe mabasa evanhu ndiwo matambudziko makuru ezvakatipoteredza yekurasikirwa kwezvinhu zvakasiyana-siyana. Kuti uwane mhinduro, kunze kwekudzidzisa vanhu kuti varemekedze zvakatipoteredza, nzvimbo yakasikwa inofanirawo kuchengetedzwa nemutemo.
Kune misika yezvipenyu zvinotengeswa zvisiri pamutemo zvinotora uye kutengesa zvipenyu kubva kumusha kwavo, zvichizopedzisira zvasvika kune dzimwe nzvimbo uko mhuka dzinoonekwa sedzisina. Nemhaka yokukwikwidzana kwenzvimbo nezvokudya, uye kupararira kwezvirwere zvitsva munharaunda yacho, marudzi anoparadza anogona kupedzisira atsiva marudzi eko.
Ndinovimba kuti neruzivo urwu unogona kudzidza zvakawanda nezve akasiyana matambudziko ezvakatipoteredza akatarisana nepasi redu.