ari makodhi etsika etsika Iwo seti yemitemo, hunhu uye tsika idzo chinangwa chikuru ndechekugadzirisa zviitiko zvese zvehupfumi zvevanhu zvine zvine chekuita nharaunda. Iko kukanganisa kwezvakatipoteredza kunofanirwa kunge kwakaipa uye mune mazhinji emakodhi aya zvese zvinhu zvinofanirwa kutariswa zvinoonekwa. Mune mazhinji emakesi aya, izvo zvinhu zviri mumakodhi zvakawana hunhu hwemagungano epasi rese nemitemo yenyika.
Neichi chikonzero, akapa kukosha kuve nemitemo yetsika yezvakatipoteredza, tichaisa nyaya ino kukuudza zvese zvaunoda kuti uzive nezvavo.
Ndeapi macustoms etsika
Sezvatakambotaura, iyi ndiyo misimboti, hunhu nemitemo inotsvaga kuumba hunhu hwevagari uye nyika kuti dziwane kuchengetedzwa kwezvakatipoteredza. Mupfungwa iyi, iwo ndiwo musimboti wemisimboti uyo unonyanya kuzivikanwa nekuvakirwa pane zvimwe zvakakosha zvinhu uye zvakakosha kukosha. Pakati pemaitiro anozivikanwa ehunhu ezvemamiriro ekunze ndeaya echisikirwo nekuchengetedzwa kwezvisikwa, kushandisa zvine hungwaru zviwanikwa uye kutariswa kwekodzero dzezvizvarwa zvinotevera. Inofanirwa kutariswa kuti imwe yemitemo yetsika yezvakatipoteredza chinonyanya kukosha kuremekedza tsika nemagariro evanhu zvakasiyana.
Nekudaro, kuremekedza tsika dzevanhu nekusiyana kwazvo hakufanirwe kunge kuchikanganisa nharaunda. Nenzira imwecheteyo, ese aya makodhi etsika etsika akavakirwa pachisungo chine hunhu hunogumira hwepasi. Izvi zvinoreva kuti hazvisi zvese zviwanikwa zvepasirese zvisingaperi. Zvese zvinhu zvaive zvakabatana uye zvakabatana nenyika, saka kukanganisa kwezvakatipoteredza hakuna anoziva miganhu yenyika. Ndokunge, inofanirwa kutariswa kuti chero mhando rezve hupfumi zviitiko zvevanhu inogona kukanganisa dzimwe nzvimbo dzakasiyana nepanobuda, kunyangwe iri imwe nzvimbo yenyika.
Kupatsanurwa kwemarudzi hachisi chinhu kunze kwenzira yekuyera matunhu pachikero chevanhu. Nyika hainzwisise miganhu yenyika, asi miganhu yepanyama. Muganhu wepanyama unogona kuva gomo kana gwenga. Muganhu wenyika inharaunda yenyika yakatarwa nevanhu.
Pfungwa yemitemo yezvakatipoteredza
Iyo seti yemitemo iyo yakavakirwa pane zvakajairwa tsika uye misimboti iyo kutevedza kunoenderana nekutonga kwetsika. Mupfungwa yakaoma, tinogona kutaura kuti iwo makodhi etsika kwete emitemo mukati megadziriro yepamutemo uye kuti anoteererwa nekuzvidira. Makodhi etsika etsika Izvo zvinoenderana nekuziva kwekuti vanhu vakawana nezve kushomeka kwepasi uye zviwanikwa. Kusvikira nguva pfupi yadarika munhu anga achifunga kuti zviwanikwa zvepasi redu zvaive zvisingaperi.
Munguva dzekare, zvaifungidzirwa kuti vanhu vanokwanisa kushandisa zviwanikwa zvese zvisine migumisiro yakakura kune zvakatipoteredza. Zvisinei, nekuda kwekufambira mberi kwenyika yesayenzi, zvave zvichikwanisika kuona kubva pane zvakaitika kuti izvi zvose hazvisizvo. Zvese zvinoitwa nemunhu zvinezvakakomba uye zvinogona kuisa kupona kwehupenyu papasi pano panjodzi. Ndokusaka iko kudiwa kuchimuka kwekumisikidza akasiyana maitiro emakodhi emafambiro ezvakatipoteredza. Kunyangwe iwo akarairwa zvizere seakadai, akasiyana magungano uye epasirese anoratidzwa. Izvo zvinosanganisirwa muzvibvumirano zvakasiyana, kuzivisa kwemitemo yenyika pamwe neyepasi rese.
Nheyo uye hunhu
Isu tichaenda kunoona kuti ndeapi misimboti uye hunhu hwemakodhi etsika etsika. Yokutanga yavo ndeyekugumisira hunhu hwepasi hwatakurukura. Nyika ine hukama neese ecological maitiro. Kubva pane izvi, zvinotevera chokwadi chekuti zviito zvese zvevanhu zvine mhedzisiro kune nharaunda. Kune rimwe divi, isu tine imwe nhanho, inova yekuti zviito hazvizive miganhu yemuganhu. Basa racho ndere nyika nenyika. Izvi zvinosanganisira hunhu hwekuva nebasa uye kubatana pakati pevanhu vanogara papuraneti nhasi maererano nezera ramangwana vanozogara mairi mangwana.
Kune izvi zvese isu tinofanirwa kuwedzera kukanganisa kwezviito zvedu pane zvipenyu. Pfungwa yekutsakatika inofanirwa kuvandudzwa. Pfungwa iyi ndeyezvipenyu inogona kunyangarika nekuda kwezviito zvedu. Chimwe chinhu ruzivo rwatinarwo nezve kusvibiswa kwezvakatipoteredza pasirese. Iyi ndiyo nheyo yekudzora kusvibiswa.
Mutemo wezvemamiriro ekunze unoita chinzvimbo chakakosha mumakodhi etsika dzehunhu. Ndezvekuzvidira, asi kuti zvive nesimba rakakura, makodhi etsika etsika anofanira kuratidzwa zvinoenderana nemutemo. Nekuda kweichi chikonzero, dzakasiyana siyana magungano epasi rose uye maprotocol akagadzirwa ayo anoisa aya mamiriro ezvakatipoteredza nemaitiro mukuita. Imwe yeakanyanya kuratidzwa emutemo wezvakatipoteredza ndeye iyo World Declaration yeInternational Union yeKuchengetedzwa Kwezvakasikwa (IUCN). Kunyanya, iyo yakaitirwa kuIUCN World Congress paEnvironmental Law, muRio de Janeiro (Brazil) mu2016.
Magungano epasi rese akakosha zvikuru pakunzwisisa macode aya. Gare gare, mundima yebiotechnology uye kushandiswa kwemajini zviwanikwa, iyo 2003 Cartagena Protocol inomira pachena.Ipano ndipo pakatsanangurwa zviga zvehunhu nemitemo inodzora. Bioethics komiti dzakagadzirirwa iyi protocol kuitira kuti vaongorore zvese zvinokanganisa zvinoenderana nemapurojekiti ezvisikwa zvipenyu. Muzvikwata izvi vanowana nyanzvi dzinotora chikamu muzvirongwa zvekutsvaga uye budiriro inoenderana nema bioethics maererano nehupenyu.
Kune anopfuura zana magungano emarudzi akawanda nezvibvumirano izvo zvinoumba mataurirwo akasiyana siyana ehunhu hwenharaunda. Kune zvekare kune akawanda maprotocol anovavarira kushandisa zvese zvibvumirano zvasvika. Mugumo chinangwa chimwe chete. Fukidza zvese zvakasarudzika senge kuchengetedzwa kwemarudzi akasiyana-siyana, kutengeswa zvisiri pamutemo kwezvisikwa uye kudzikiswa kwekudziya kwepasirese kudzivirira njodzi dzekuchinja kwemamiriro ekunze.
Ndinovimba kuti neruzivo urwu unogona kudzidza zvakawanda pamusoro penzvimbo dzetsika makodhi uye kukosha kwawo.