Sezvo kune nzira yekuparadzwa kwemasango iyo inorasikirwa nesango, isu tinewo afforestation. Ndiyo nzira yekudyara miti kuitira kuti nzvimbo yekutengeserana igadzirwe kana kuderedza kukuvadzwa kwezvakatipoteredza kwakaitwa kusango rechisikigo. Kazhinji kudyara kwemiti uku kunopinda nenzira yekugadzirisa uye kudzorerwa kwenzvimbo yakasikwa.
Muchikamu chino tichakuudza zvese zvaunoda kuziva nezvekudyara miti, maitiro ayo uye kukosha kwayo.
Chii chinonzi kutema miti
Kudyara (afforestation) zvinoreva kudyara miti munzvimbo dzainge dzisina miti kana masango pakutanga. Muchiitiko chekupedzisira, mabasa ekudyara masango anodanwa zvakananga kusimazve masango, ndiko kuti, kutsiviwa kwemasango kana kuti masango akarasikaIcho chiitiko chakakura uye chinodiwa kunzwisisa mamiriro ekunze uye ivhu (ivhu) mamiriro enzvimbo kuti atemerwe miti. Zvakakoshawo kuti tinzwisise zvinodiwa nebiological zvemarudzi achashandiswa pakudyara masango.
Pakati pemhando dzekudyara masango, chinangwa chikuru cheminda yekutengeserana ndiyo hupfumi, inoteverwa nekudzoreredza masango uye kudzoreredza. Mukudzorera, chinangwa chikuru chinosanganiswa (kugadzirwa uye ecology), panguva yekudzoreredza, inongova yezvakatipoteredza. Shoko rokuti kurima (afforestation) rinoreva chiito chekugadzira sango (sango). Chero zvazvingava, zvakarerutswa kune chimiro chakareruka, ndicho chiito chekugadzira kana kutsiva masango munzvimbo yakapiwa.
Inogona kunge iri nzvimbo isina kumbogara sango, kana nzvimbo yakanga isina sango kusvika nguva pfupi yadarika. Chinhu chekutanga kufunga ndicho chinangwa chikuru che kusima miti, iyo inogona kuva yekutengeserana, yakasanganiswa kana yezvakatipoteredza. Nokuti muchiitiko chimwe nechimwe, nzira dzekudyara masango uye hutungamiri hunotevera hwemasango akasiyana.
Zvinhu zvekufunga nezvazvo
Nyaya yakapfava ndeyekugadzwa kweminda yemasango ekutengeserana nekuti inosanganisira nhamba shoma yemarudzi. Kunyange zvazvo mamiriro ekudzorera masango echisikigo akakodzera kutarisira mamwe marudzi uye zvakasiyana-siyana. Muminda yekutengeserana, chinangwa chikuru ndechekugadzira huni uye zvinobva, nepo kudzoreredza kuri kudzoreredza maitiro eecology uye ecosystem masevhisi. Naizvozvo, kana sango rekutanga rakaoma kunzwisisa, ndiko kunowedzera kuoma kwekudzorera.
Chero zvazvingava, kudyara miti munzvimbo kunofanira kutanga kurangarira mamiriro ekunze, mamiriro evhu, uye kugoverwa kwemvura munharaunda yacho. Zvinhu izvi zvinofanira kuenderana nazvo zvipenyu zvinodikanwa zverudzi rwunofanirwa kuverengerwa mukusima masango.
Ukuwo, zvinofanira kucherechedzwa kuti vanhu vangangodiwa kuti vape rubatsiro. Izvi zvinosanganisira kutsiva mvura nezvimwe zvinhu, kuvandudza chimiro chevhu kuburikidza nekurima, kuisa fetereza, nekudzivirira tumbuyu nezvirwere.
Pamusoro pezvo, zvichienderana nerudzi rwekudyara miti, mamwe mabasa ekugadzirisa uye manejimendi akajairwa eminda. Nekune rimwe divi, zvimwe zvinhu zvinofanirwa kutariswa, sekufambisa, kuwanikwa uye mamwe masevhisi, kunyanya kana nzvimbo ichaitwa masango iine basa rinobereka.
Nzira huru dzekudyara masango
Maitiro ekudyara masango akasiyana uye anosiyana zvichienderana nemhando dzekudyara masango uye nezvinodiwa zvemarudzi achadyarwa. Zvisinei, kazhinji kutaura, zvinodikanwa kudzidza mamiriro ekunze, ivhu uye hydrological mamiriro enzvimbo. Zvadaro sarudza mhando dzekudyara miti.
Zvadaro, nzvimbo yekuchengetera vana inotangwa apo mhando dzakasarudzwa dzinoparadzirwa. Mhuka imwe neimwe ingangoda mamiriro ehunyanzvi uye ezvakatipoteredza kuti imere nekuzvimisikidza mukireshi. Nursery inofanirwa kuvimbisa huwandu hwevanhu vanodiwa pachikamu chenzvimbo yekudyara. Mune mamwe mazwi, nhamba yevanhu mumhando imwe neimwe ndiyo inotsanangurwa yekudyara density.
Kuwanda uku kunoenderana nehunhu hwemhando uye chinangwa chekudyara masango. Semuenzaniso, mukudzoreredza ecological, zvakakosha kubvumira miti kuti ikure yakasikwa kusvika pakugona kwayo. Mune mamwe minda yekutengeserana, Zvinogona kunge zvichifadza kuwedzera kureba mberi uye kuderedza dhayamita yehunde. Muchiitiko ichi, miti ichasimwa pedyo.
Kana chinangwa chiri chekudzorera masango emhandara (ecological restoration), funga nezvekugara nhaka maitiro. Inoedza kutevedzera maitiro echisikigo ekudzoreredza sango mukutevedzana kwemiti. Nenzira iyi, tanga wamisa mhando dzemapiyona dzinogona kumira nemwaranzi yakakura yezuva uye nekuisa hwaro hwemamwe marudzi anoda zvakanyanya. Zvadaro gadza mhando dzinotevera mukutevedzana kwechisikigo, uye zvichingodaro, kusvikira kuenzana kwepakutanga kwasvika.
Mhando dzekudyara miti
Mhando dzekudyara masango dzinenge dzakasiyana siyana, nekuti mhando yega yega kana musanganiswa wezvipenyu zvine zvazvinoda. Zvisinei, kazhinji, kune marudzi mashanu anogona kutariswa.
Kudyara masango ekutengeserana
Isango rekudyara masango rinogadzira huni uye zvinobva kune imwe kana kupfuura miti yemiti. Naizvozvo, kunyange zvazvo masango akasimwa achibatanidza marudzi anopfuura rimwe, nzvimbo imwe neimwe yesango kana kuti ivhu resango rine rudzi rumwe bedzi (rudzi rumwe bedzi).
Muenzaniso chaiwoiwo wokusimwa miti kwakadaro iSango reUverito muMesa de Guanipa kumabvazuva kweVenezuela. Pakutanga rakanga riri jira remusango rakakura kupfuura mamwe ose pasi rose, ine nzvimbo yekurima ye600.000 mahekita eCaribbean pine (Pinus caribaea).
Ivhu raanovaka isango risina masango kare. Kune rimwe divi, mhando yakashandiswa yakaunzwa (haisi chimiro chenzvimbo), saka idyarwa rekugadzira.
Agroforestry uye agrosilvopastoral systems
Imwe mhando yekudyara masango iyo inoshandiswa zvakare muzvinangwa zvakakosha zvehupfumi ndeye agroforestry kana agroforestry nekupfuya zvipfuyo. Muchiitiko chekutanga, kusimwa kwemiti kunosanganiswa nembesa kana zvirimwa zvechibage zvisinei nekuti paive nesango kare.
Mukurima, masango uye zvipfuyo, kudyara miti, zvirimwa zvegore negore kana mafuro, uye kurima zvipfuyo zvinowirirana.
Masango akasimwa nekuda kwezvakatipoteredza uye zvekuvaraidza
Mune zvimwe zviitiko, kugadzwa kweminda hakusi kwekugadzirwa kwemasango, asi kune zvakatipoteredza. Muenzaniso wezvinangwa zvekuvaraidza iCentral Park muNew York, iyo Inoratidzika sesango rezvisikwa mune dzimwe nzvimbo, asi rakagadzirwa nemaune.
Mumwe muenzaniso, mune iyi kesi, nekuda kwekuchengetedza kwezvakatipoteredza, iGreat Green Wall yeChina. Ichi ndicho chirongwa chikuru chekudyara miti pasi rose, nechinangwa chekusvika makiromita 2.250 square.
Ndinovimba kuti neruzivo urwu unogona kudzidza zvakawanda nezvekudyara miti uye maitiro ayo.