Mówiąc w ekologii i środowisku o siedliskach, ekosystemach i nisza ekologiczna, ludzie często bardzo łatwo mylą te pojęcia. Chodzi o to, że wiele różnych gatunków jest odległych geograficznie, ale w środowisku, w którym żyją, mają podobne funkcje. To jest mniej więcej znane jako nisza ekologiczna.
W tym artykule szczegółowo wyjaśnię, czym jest nisza ekologiczna i jakie są różnice między ekosystemem i siedliskiem.
Czym jest nisza ekologiczna gatunku
Na całym świecie istnieją miliony gatunków ptaków, które pełnią te same funkcje w ekosystemach, ale nie mogą kojarzyć się ze sobą. Jednak, istnieją również gatunki, które są odmienne i pełnią podobne funkcje w ekosystemy. Dzieje się tak na przykład wśród gatunków takich jak dzięcioł i aye-aye.
Funkcje i wzajemne powiązania organizmu z pozostałymi istotami żyjącymi w ekosystemie są znane jako nisza ekologiczna. Ekosystem to obszar, na którym istnieją różne cechy umożliwiające zamieszkanie. Z drugiej strony siedlisko to nic innego jak obszar ekosystemu, w którym żyje i rozwija się żywa istota. Najłatwiejszym przykładem jest to, że w ekosystemie leśnym gatunek ptaka ma swoje siedlisko w koronach drzew, a relacje, jakie mają z innymi istotami żyjącymi w ich środowisku, to nisza ekologiczna.
Można powiedzieć, że jest to sposób życia gatunku, w którym uwzględniamy warunki, zwyczaje, zasoby, z których korzysta środowisko, ich interakcje z innymi gatunkami i gatunkami, które składają się na te wzajemne relacje.
Aby to wyjaśnić, podamy inny przykład. Pingwiny cesarskie to ptaki, które przystosowały się do polowania w trakcie ewolucji ich ciał. Mogą polować w wodzie w niskich temperaturach bez uszkodzeń. Zwierzęta te żywią się głównie rybami, kałamarnicami i innymi skorupiakami, na które mogą polować. Ich rolą jest drapieżnik, ale są też ofiarami innych większych zwierząt, takich jak orki. Wszystkie te cechy i relacje między żywymi istotami, które nazwaliśmy, są ekologiczną niszą pingwinów cesarskich.
Wspólna nisza
Wiele osób często się zastanawia, co się dzieje, gdy kilka gatunków ma tę samą niszę ekologiczną i występuje na tym samym obszarze geograficznym. Kiedy tak się dzieje, pojawia się problem i dość poważny. Dwa organizmy, które mają tę samą niszę ekologiczną nie mogą przetrwać długo w tym samym środowisku. Wynika to z konkurencji międzygatunkowej. Rywalizują o to samo terytorium, zasoby, związki i podobne sposoby życia itp.
Ostatecznie jeden z dwóch gatunków dominuje nad drugim. Kiedy dzieje się coś takiego, jeden z gatunków zniknie wraz z ekosystemem. Coś podobnego dzieje się z tym, co dzieje się z gatunkami inwazyjnymi, ale nie jest takie samo. Gatunek inwazyjny ma większą zdolność adaptacji do środowiska niż gatunek rodzimy, więc kończy się wyparciem drugiego. Zniknięcie gatunku, który dzieli niszę ekologiczną z innym, jest znane jako wykluczenie konkurencyjne.
Nie zawsze jest to naprawione. Istnieją gatunki, które są w stanie pokrywać tylko część swoich nisz i mogą współistnieć w tym samym środowisku. W przypadku wykluczenia konkurencyjnego niektóre gatunki są w stanie przystosować się i ewoluować, aby znaleźć inną niszę ekologiczną, która pomoże im przetrwać. W tym przypadku istnieje podział zasobów i oba gatunki mogą współistnieć. Ten przypadek występuje głównie u gatunków, które nie tylko jedzą mało urozmaicenia, ale są zdolne do zróżnicowanej diety. Zwykle wszystkożerne mają większą zdolność przystosowania się do środowiska niż inne gatunki.
Ta sama nisza ekologiczna w różnych siedliskach
Dzieje się tak, gdy istnieją zastępcze gatunki. Oznacza to, że bardzo podobne gatunki żyją w geograficznie odrębnych lub przeciwnych lokalizacjach. Na przykład małpy ze starego świata z małpami z nowego świata. Ta sytuacja daje do myślenia: jak to możliwe, że takie podobne gatunki mogą żyć w tak przeciwnych i odizolowanych miejscach?
Na to pytanie można udzielić kilku odpowiedzi opartych na różnych teoriach. Pierwsza to teoria dyspersji. Teoria ta broni tego, że gatunki są zdolne do przełamywania i pokonywania barier geograficznych, które stanowią ograniczenie terytorium. Na przykład pasmo górskie lub ocean mogą być czynnikiem ograniczającym. Gdy gatunek znajdzie się na innym terytorium, może go skolonizować i rozwija się nowy gatunek o różnych cechach ewolucyjnych i izolowany od pierwszego.
Druga teoria to zastępstwo. Wiadomo, że to samo poprzednie zjawisko może wystąpić w inny sposób z powodu tektoniki płyt. Na przykład gatunek A, który zajmuje dość rozległe terytorium, jest podzielony barierą, która pojawia się przez tysiące lat. Tak jest w przypadku ruchu płyt tektonicznych. Ponieważ ocean formuje się między dwiema płytami, gatunki izolowane w obu częściach terytorium będą ewoluować w inny sposób, ale zachowają tę samą niszę ekologiczną.
Udostępnij terytorium
Przykładami, takimi jak nandu i struś, są zwierzęta o podobnych cechach i podobnym typie diety. Ponadto są podatne na drapieżniki o tych samych cechach. Nie zawsze dwa gatunki, które mają wspólną niszę ekologiczną, muszą być podobne lub mieć wspólne terytorium. Są chwile, kiedy masz tę samą niszę ekologiczną, ale są to gatunki należące do różnych klas.
Podsumowując, możemy wyciągnąć wniosek, że istnieje wiele gatunków, które mają tę samą niszę ekologiczną, ale zamieszkują różne terytoria. Niektóre z tych gatunków są do siebie podobne, na przykład niedźwiedzie brunatne i niedźwiedzie polarne, których przodkowie byli wspólni. Istnieją również inne przypadki, w których różne gatunki, takie jak kangury i krowy, mają bardzo podobne nisze, nadal nie ewoluując od wspólnych przodków. Różnica między tymi gatunkami tkwi w vicarianza i dispersalismo.