Wanneer we in ecologie en milieu praten over habitats, ecosystemen en ecologische nicheverwarren mensen deze concepten vaak heel gemakkelijk. En het is dat veel verschillende soorten geografisch ver weg zijn, maar je deelt vergelijkbare functies in de habitat waarin ze leven. Dit is wat grofweg bekend staat als een ecologische niche.
In dit artikel ga ik gedetailleerd uitleggen wat een ecologische niche is en welke verschillen er zijn met ecosysteem en habitat.
Wat is een ecologische niche van een soort
Er zijn miljoenen soorten vogels over de hele wereld die dezelfde functies vervullen in ecosystemen, maar niet met elkaar kunnen paren. Echter, er zijn ook soorten die ongelijk zijn en vergelijkbare functies vervullen in de ecosystemen. Dit komt bijvoorbeeld voor bij soorten als de specht en de aye-aye.
De functies en onderlinge relaties die een organisme heeft met de rest van de levende wezens binnen het ecosysteem, staat bekend als een ecologische niche. Het ecosysteem is het gebied waar er verschillende kenmerken zijn die het mogelijk maken om een plek te bewonen. Aan de andere kant is de habitat niets meer dan het gebied van het ecosysteem waar een levend wezen leeft en zijn leven ontwikkelt. Het gemakkelijkste voorbeeld is dat in een bebost ecosysteem een vogelsoort zijn leefgebied heeft in de boomtoppen en dat de relatie die ze hebben met de andere levende wezens in hun omgeving de ecologische niche is.
Men kan zeggen dat het de manier van leven van de soort is, waarin we de omstandigheden, gewoonten, hulpbronnen die de omgeving gebruikt, de interacties die ze hebben met andere soorten en de soorten die deze onderlinge relaties vormen, opnemen.
Laten we, om het duidelijker te maken, nog een voorbeeld nemen. Keizerspinguïns zijn vogels die zich tijdens de evolutie van hun lichaam hebben aangepast aan de jacht. Ze kunnen bij lage temperaturen in het water jagen zonder schade op te lopen. Deze dieren voeden zich voornamelijk met vissen, inktvissen en andere schaaldieren waarop ze kunnen jagen. Hun rol is die van een roofdier, maar ze zijn ook een prooi voor andere grotere dieren zoals orka's. Al deze kenmerken en relaties tussen levende wezens die we hebben genoemd, is de ecologische niche van de keizerspinguïns.
Gedeelde niche
Iets dat veel mensen zich vaak afvragen, is wat er gebeurt als verschillende soorten dezelfde ecologische niche delen en in hetzelfde geografische gebied voorkomen. Als dit gebeurt, is er een probleem en dat is behoorlijk ernstig. De twee organismen die dezelfde ecologische niche hebben ze kunnen niet op lange termijn in dezelfde habitat overleven. Dit komt door interspecifieke concurrentie. Ze strijden om hetzelfde territorium, dezelfde bronnen, relaties en vergelijkbare levenswijzen, enz.
Uiteindelijk is een van de twee soorten degene die de overhand heeft op de andere. Wanneer zoiets gebeurt, verdwijnt een van de soorten met het ecosysteem. Iets soortgelijks gebeurt met wat er gebeurt met invasieve soorten, maar zonder hetzelfde te zijn. Een invasieve soort heeft een groter vermogen om zich aan de omgeving aan te passen dan de inheemse soort, zodat het uiteindelijk de ander verplaatst. Het verdwijnen van een soort omdat deze een ecologische niche deelt met een andere, staat bekend als competitieve uitsluiting.
Dit is niet altijd iets opgelost. Sommige soorten kunnen slechts een deel van hun niches overlappen en kunnen naast elkaar bestaan in dezelfde habitat. Wanneer competitieve uitsluiting optreedt, kunnen sommige soorten zich aanpassen en evolueren om een andere ecologische niche te vinden die hen kan helpen te overleven. In dit geval is er een verdeling van hulpbronnen en kunnen beide soorten naast elkaar bestaan. Dit geval komt vooral voor bij soorten die niet alleen weinig variatie eten, maar ook gevarieerd kunnen eten. Normaal gesproken hebben alleseters een groter vermogen om zich aan de omgeving aan te passen dan andere soorten.
Dezelfde ecologische niche in verschillende habitats
Dit gebeurt wanneer er plaatsvervangende soorten zijn. Dat wil zeggen, zeer vergelijkbare soorten die op geografisch gescheiden of tegenovergestelde locaties leven. Bijvoorbeeld de apen van de oude wereld met die van de nieuwe wereld. Deze situatie geeft ons stof tot nadenken: hoe is het mogelijk dat dergelijke gelijkaardige soorten op zulke tegengestelde en geïsoleerde plaatsen kunnen leven?
Op deze vraag kunnen meerdere antwoorden worden gegeven op basis van verschillende theorieën. De eerste is de theorie van dispersalisme. Deze theorie verdedigt dat soorten in staat zijn geografische barrières die een beperking van het territorium vertegenwoordigen, af te breken en te overwinnen. Een bergketen of oceaan kan bijvoorbeeld de beperkende factor zijn. Als de soort zich eenmaal in een ander territorium bevindt, kan hij het koloniseren en ontwikkelt zich een nieuwe soort met andere evolutionaire kenmerken en geïsoleerd vanaf het eerste.
De andere theorie is plaatsvervanging. Het is bekend dat hetzelfde eerdere fenomeen op een andere manier kan optreden als gevolg van platentektoniek. Een soort A die een vrij uitgestrekt gebied beslaat, wordt bijvoorbeeld gedeeld door een barrière die gedurende duizenden jaren verschijnt. Dit is het geval bij de beweging van tektonische platen. Omdat de oceaan zich tussen twee platen vormt, zullen de soorten die in beide delen van het territorium zijn geïsoleerd, op een andere manier evolueren, maar dezelfde ecologische niche behouden.
Deel territorium
Voorbeelden zoals de nandoe en de struisvogel zijn dieren met vergelijkbare kenmerken en een vergelijkbaar soort dieet. Bovendien zijn ze kwetsbaar voor roofdieren met dezelfde kenmerken. Niet altijd hoeven twee soorten die een ecologische niche delen, vergelijkbaar te zijn of territorium te delen. Er zijn momenten dat je dezelfde ecologische niche hebt, maar het zijn soorten die tot verschillende klassen behoren.
Als conclusie kunnen we concluderen dat er veel soorten zijn die dezelfde ecologische niche delen, maar verschillende territoria bewonen. Sommige van deze soorten lijken op elkaar, zoals bruine en ijsberen, waarvan de voorouders gemeen waren. Er zijn ook andere gevallen waarin verschillende soorten, zoals kangoeroes en koeien, zeer vergelijkbare niches hebben, nog steeds zonder te evolueren van gemeenschappelijke voorouders. Het verschil tussen deze soorten zit in de vicarianza en het dispersalismo.